Sosyal Medya psikolojisini anlayabilmek iş sahipleri için fazlasıyla önemlidir. Pazarlamacılar ve reklamcılar sosyal medya psikolojisine uygun içerik üretebilir ve potansiyel müşterilerinizle markanız ya da işletmeniz arasında daha kuvvetli bir bağ kurabilir. Peki bilim, bağımlılık ve sosyal medya psikolojisi konusunda kullanıcılarının davranışlarını anlayıp satışları arttırmamıza nasıl yardımcı olabilir?
İnternet pek çok toplumun bel kemiği haline geldi, “dijital yerlilerin” sayısı her geçen gün artıyor. Kullanıcıların birbirleriyle iletişim kurup etkileşime girdiği sosyal medya; markanızı, ürünlerinizi ve hizmetlerinizi pazarlayabileceğiniz en etkili kanallardan biri haline geldi. Sosyal medyanın ana mekanizması başka insanlarla bağlantı kurmak üzerine kurulu.
Çoğu insan gününü yarısını mobil cihazlarıyla internette gezinerek ya da sosyal medyayı kontrol ederek geçiriyor. Bu kanallardan Facebook en popüler platformlardan, arkasından Twitter ve Instagram geliyor.
Sosyal Medyanın Arkasındaki Bilim
Sosyal medya fazlasıyla bağımlılık yapıyor, dolayısıyla pek çok insan sosyal medya düşkünü. Bu durum çoğunlukla “sosyal medya bağımlılığı” olarak tanımlanıyor ve Facebook, Twitter, Instagram ya da diğer kanallardan birinde çok vakit geçiren insanlar için kullanılıyor.
Blog yazıları, Instagram fotoğrafları, Twitler ve YouTube videoları herkes tarafından kolaylıkla üretilebiliyor ve paylaşılabiliyor, daha sonra milyonlar tarafından ücretsizce görüntülenebiliyor. Psikologlar ve bilim insanları sosyal medya üzerine odaklanmaya ve günlük hayatımızda neden bu kadar yer kapladığını anlamaya çalışmaya başladı.
Sosyal medya bağımlılığı için kullanılan resmi bir tıbbi terim yok, ancak bu bir hastalık ya da rahatsızlık olarak görülmemeli çünkü pek çok örnek olayda sosyal medya alışkanlığı kolaylıkla kontrol altında tutulabilir ya da engellenebilir olduğu gözlemlendi.
Sosyal medyada uzun zaman geçirmek yerine, gün içerisinde düzenli aralıklarla sosyal medyaya dalıp, arkadaşlarımızın ve ailemizin paylaşımlarına ya da yaptıkları şeylere bakıyoruz. Bu aşırı kullanımla bağlantılı davranış biçimleri sosyolojik ve psikolojik tartışma konusu haline geldi.
Seçici ve aktif olarak paylaşım yapıyoruz, sıklıkla beğeniyoruz, yorum yapıyoruz ve kişisel içerikler paylaşıyoruz. Bunun haricinde duygularımızı açıkça ifade ediyoruz, peki neden?
Dopamin ve Oksitosin
Yıllar önce bilim insanları dopaminin beyinde salgılanan zevk veren basit bir kimyasal madde olduğuna inanıyordu. Yakın zamanda yapılan çalışmalarla dopaminin “isteklerimizi” şekillendiren bir madde olduğunu keşfedildi.
Dopamin anlık salgılanır, öngörülemezlik ve ufak bilgi parçaları dopamin salınmını tetikler, sosyal medyaya girdiğimizde ne bulacağımızı bilmememiz ve insanların hayatlarına dair ufak bilgiler de dopamin salınımı için gerekli koşulları sağlar.
Chicago Üniversitesine bağlı araştırmacılar sosyal medyanın etkileri üzerine yaptıkları araştırmada insanların sosyal medya bağımlılığının sigara ya da alkol bağımlılığından daha yüksek olduğunu keşfetti.
Oksitosin de aynı işi görüyor; beyniniz öpüştüğünüzde ve sarıldığınız da oksitosin salgılar ve mutlu olmanızı sağlar, bunula beraber twit attığınızda da aynı hormonu salgılıyor. Oksitosin aynı zamanda, anneler ve bebekleri arasındaki güçlü bağın kurulmasını da sağlayan kimyasal.
Bugün oksitosin, empati, cömertik ve güven duygularını tetikleyen madde olarak görülüyor. Bu duygular reklamcıların ve pazarlamacıların markaları ya da işletmeleri sosyal medyada ön plana çıkartırken odaklandığı ve üzerinde oynadığı duygulardır.
Sosyal Medyanın İnsan Duyguları Üzerindeki Etkisi
Peki sosyal medya insan psikolojisini nasıl etkiliyor? Sosyal medyada geçirdiğiniz 10 dakika oksitosin seviyesini %13 oranında arttırabiliyor, bu seviye bazı insanların düğün gününde yaşadıkları hormonal artış oranına eşit bir oran.
Ayrıca araştırmalar kullanıcıların sosyal medyada eğlenceli içeriklere denk geldiklerinde stres seviyesinin azaldığını gösteriyor.
Sosyal medyaya girdiğimizde ise hormon salgılayarak mutlu olmamız bir yana, sosyal medyaya daha fazla girme isteğini engellemek oldukça zor. Bu yüzden marka ve işletmeler için sosyal medya fazlasıyla önemli. Özet olarak pazarlamacılar tüketici davranışını sosyal medya üzerinden manüpile etmeye çalışıyorlar.
Bir bağımlılığı tanımlarken negatif sonuçları olan kompülsif davranışı tanımlarız, pazarlama söz konusu olduğundaysa bütün mevzu sadık müşteriler oluşturmaktır.
Müşterilerinizin, işletmenizden ne istediğini anlamak ve buna doğru bir ilişki oluşturmak işletmenizin gelişimi için oldukça önemlidir. İnsanların etkileşime girip yorum yaptıkları içerikler potansiyel müşterilerinizin ilgi alanlarını anlamanızı sağlar.
Pek çok bağımlılık vakasında insanlar belli aktiviteleri düzenli aralıklarla yapma zorunluluğunu hisseder. Pazarlamacılar ürünlerinin ya da hizmetlerinin kullanıcıların hayatına nasıl artı değer katacağına odaklanır. İçerik pazarlaması ilgi çekici içerikleri oluşturmak ve paylaşmaktır.
İçerik pazarlaması tüketicilerin markanıza, ürünlerinize ya da hizmetlerinize olan güvenlerini artırır ve tüketicilerin müşteriye dönüşmesini sağlar. Sosyal medyada varolmanızın amacı olabildiğince çok insana (ya da potansiyel müşterilere) ulaşmaktır.
Topluluk oluşturmak ve iyi ilişkiler kurmak için harcadığınız vakit işletmenize değer olarak geri döner. Cloudnames olarak ziyaretçilerinize ve müşterilerinize unutamayacakları bir deneyim yaşatmanın önemine inanıyoruz. Bunu başarması kolay değildir ancan etkili bir şekilde ağ kurmaya başladığınız, markanızla insanların zihinlerinde yer etmeye başlayacaksınız.
Bencillik ve Kendini Öne Çıkartma
Araştırmalara göre insanlar konuşmalarının %30-40 oranını kendilerine ayırıyor. Sosyal medyada ise bu oran %80 oranına çıkıyor. Bunun sebebi ise yüz yüze sosyalleşmek daha fazla duygusal ve fiziksel olarak odaklanmayı gerektiriyor.
Sosyal medya, yüz ifadelerini ve vücut dilini okuma zorunluluğunu ortadan kaldırıyor, bunun yerine fotoğraflara bakıyoruz, yorumlarımızı filtreliyoruz ve daha planlı şekilde insanlarla etkileşime giriyoruz. Sosyal medya kullanıcılarını öz sunuma odaklanıyor, özelikle Facebook’ta kendimizi öz güvenimizi ve öz saygımızı arttıracak şekilde konumlandırıyoruz.
Hayatlarımızı karşılaştırmak gibi bir eğilime sahibiz ve bu durum psikolojimizi bozuyor ayrıca güvensizliğe neden oluyor. Sosyal medya hayatlarını ortaya koyan, tatil fotoğraflarını paylaşan ve ilişki durumlarını güncelleyen insanlarla dolu. Bu durum insanların moralini ve özgüvenini zedeliyor.
Pazarlamacılar için ilginç olan detay bir şeyler alarak ve bu aldığımız şeylerle kimliğimiz inşa ederek kendimizi ön plana çıkartmaya çalışmamız. Kendimizi ve ötekileri bu şekilde tanımlıyoruz.
İşletmeler ve markalar için logo, ürünler ve servisler öz sunum için önemli parçalardır. Markalar takipçileriyle etkileşime girmek için ilginç yöntemler bulabilir. Bunlar, paylaşımlar ve beğenilerin ötesine geçip uzun vadeli ilişkiler kurmak için fazlasıyla önemlidir.
Bütün bunlar imajla ilgilidir. İnsanların %68’i, diğer insanlara kim olduklarını ve nelerle ilgilendiklerini göstermek için içerik paylaştıklarını belirtiyor. İnsanların %78’ine göre içerik paylaşımının esas sebebi , insanlarla bağlantılı kalıp ilişkilerini sürdürebilmek.
Duygularımızı Resmetmek
Sosyal medya insanların düzenli olarak kendi fotoğraflarını çekip paylaşmaya fazlasıyla meyilli olduğunu gösterdi, selfie modasının ilginç tarafı arkasında hiç bir mantığın bulunmamasına rağmen insanların bunu yapmaya devam etmesinde. Büyük ihtimalle selfielerin bu kadar başarılı olmasının sebebi de bu.
Esas olarak selfie insanların duygularını gösterirken çekilen bir fotoğraf. Peki gerçek bu mu? Kaç tane ağlarken çekilmiş selfieye denk geldiniz? (Tabi ki hiç)
Pek çok ünlü, selfie fotoğraflarını kendilerini metalaştıran çıplaklık içeren fotoğraflarını çekmek için kullanıyor. Böylece ilgi odağı haline geliyorlar.
Zihinsel Rahatsızlık
APA (Amerikan Psikiyatri Birliği) selfie çekmeyi resmi olarak zihinsel bir rahatsızlık olarak tanımladı. Bu durum sosyal medyanın selfie odaklı haline geldiğini göz önünde bulundurursak fazlasıyla tehlikeli bir hale doğru gitmekte. Özellikle Instagram gibi kanallar insanların kendi fotoğraflarını çekip paylaşması üzerine kurulu.
Aşırı bir durum olabilir ama APA kişinin obsesif ve kompülsif bir istekle kendi fotoğraflarını çekmesini ve paylaşmasını, öz saygı eksikliğini gidermek ve yakınlık ihtiyacını doldurmak için yaptığını düşünüyor.
Eğer bu doğruysa, pek çok insan hayatlarında eksik olan şeyleri selfie çekerek gidermeye çalışıyor demektir.
Öğrencilerde Bağımlılık ve Sosyal Medya Psikolojisi
Bu problemden öğrencilerin daha çok etkilendiği söylenebilir . Mobil cihazların kullanımına bağlı olarak sınav notları düşen, derslerine ve ödevlerine yeterli ilgili göstermeyen öğrencilerin cihazlarına el konulması ebeveynlerin genel uygulamaları arasında.
Pek çok okul dikkat dağınıklığına sebep verdiği gerekçesiyle akıllı telefonları, tabletleri ve diğer mobil cihazları yasaklama yolunu tercih etti. Bazı okullar ise eğitim amaçlı ya da öğrencileri ödüllendirme amacıyla mobil cihazları kullanmayı tercih ediyor.
Araştırmalara göre üniversite öğrencilerinin sınavlara çalışırken, çalışmaya ara verip Facebook’a girme oranı oldukça yüksek. Araştırmalar ders çalışırken internette gezinme, Facebook’a girmek gibi aktivitelerle çalışmalarını bölenlerin daha düşük akademik başarıya sahip olduklarını ortaya koydu. (Rosen et al., 2013)
Ayrıca öğrencilerin etik olmayan içerikler paylaştığı pek çok örnek olay var, bu sebepten dolayı akademik kurumlar ve ebeveynler sosyal medya kanallarının kullanımını kısıtlamış durumda.
Sosyologlar ve psikologlar sosyal medyanın gerçek dünyadaki ilişkiler üzerindeki etkilerini de inceliyor. Evlilikler, aile ilişkileri ve arkadaşlıklar sosyal medyanın aşırı kullanılmasından ya da uygunsuz kullanılmasından dolayı zedelenmiş durumda.
Sosyal medya işinizi için oldukça faydalı olabilir ama aynı zaman da yukarıda belirttiğimiz durumları pazarlama stratejinizi inşa ederken göz önünde bulundurmanız gerekiyor. Arkadaşları olan insanlar daha uzun yaşıyor ve daha az hasta oluyor, ama sosyal olarak çevrimiçi ve çevrimdışı olma ihtiyacı sosyal medyanın ilişkileri yok etmek yerine onlara faydalı olacak şekilde geliştirilme gereksinimini doğuruyor.
Markalar, şirketler ve pazarlamacılar için bu ilişkileri anlamak fazlasıyla önemli, özellikle amacınızı marka farkındalığınızı arttırmak ve güven inşa etmekse.
Sosyal Medya Firmanıza Nasıl Fayda Sağlayabilir
Cloudnames olarak sosyal medya platformlarına gerçek hayatta vakit geçirilebilecek bir yermiş gibi değer veriyoruz. Fotoğraflar paylaşıyoruz, popüler başlıklar üzerine konuşuyoruz, etkinlikler hakkında konuşuyoruz. Videolar, fotoğraflar ve başka formatlarda içerikler paylaştığımız “eğlenceli köşemiz” bile var.
Tüketicilerle firmalar arasındaki ilişkinin, tüketici alışkanlıkları gibi internet üzerine kaydığını gözlemledik. Sosyal medya sadece bağlantı kurmanızı sağlayan bir kanal değil aynı zaman da firmalar için çeşitli özellikler sunmakta; satış, pazarlama, ürün geliştirme, halkla ilişkiler gibi.
Örnek vermek gerekirse, sosyal medya üzerinden müşteri desteği sağlamak olmazsa olmaz artık. Sosyal medya üzerinden müşteri desteği sağlamak potansiyel ve mevcut müşterilerinizle daha kolay iletişim kurup, ürün ve hizmetleriniz hakkında daha kolay bilgilendirme sağlamanız anlamına gelir.
Kullanıcıların nelere yorum yaptığına, neleri paylaştığına ve sorguladığına dikkat etmeniz ve her soruyu cevaplamaya hazır olmanız gerekiyor. Sosyal medya hesaplarınızı yönetmeye ve yüksek orandaki angajmanla başa çıkmaya hazır olmanız gerekiyor.
Etkili pazarlama yapabileceğiniz pek çok sosyal medya kanalı mevcut, en popülerleri Facebook, Twitter, LinkedIn, Google+, YouTube, Pinterest and Instagram.
Hangi kanalın işinize en iyi şekilde göreceği firmanızın faaliyet gösterdiği sektörle alakalı, ayrıca müşterilerinizin hangi sosyal medya kanalını tercih ettiğiyle alakalı. En iyi yol potansiyel müşterilerinizin neyi tercih ettiğiyle ilgili ufak bir test yapmak. Ayrıca bir sosyal medya kanalına odaklanıp onda başarılı olmadan diğer kanallara geçmemenizi öneriyoruz.
Yazar: Leyla OK
Cloudnames’te ne yapıyoruz
Cloudnames çevrimiçi kanallarda en iyisini yapabilmeniz için ihtiyacınız olan her şeyde yardımcı olabilir, tüm dijital stratejinizi, web sitenizi, sosyal medya profillerinizi, dijital pazarlamanızı ve tüm karmaşık teknik detayları online kazancınızı etkili biçimde büyütmek için yönetebiliriz.
Web sitenizin yönetimini devralıyor ve düzenli aralıklarla güvenlik ve güncelleştirilmesini de sağlıyoruz. Arama Motoru Optimizasyonu, Arama Motoru Pazarlama, Sosyal Medya Pazarlama ve ihtiyacınız olan diğer tüm Dijital pazarlama kampanyalarında sizlere yardımcı olabiliriz.
[include-page id=’18540′]
Cloudnames olarak sloganımız “paylaşmak önemsemektir” bu yüzden Sosyal Medya Pazarlama’da başarılı olmak adına ihtiyacınız olan her şeyi kapsayan bir rehber hazırladık. Ücretsiz bir kopyasını hemen şimdi bu linkten indirebilirsiniz.
İlginizi çekebilecek diğer makaleler
Girişimcilik ile ilgileniyorsanız lütfen blog sayfamızı takip edin. Sosyal Medya bağımlılığı hakkında siz ne düşünüyorsunuz? Lütfen aşağıdaki yorum köşemizden bizi bilgilendirin ve ikonu tıklayarak makalemizi arkadaşlarınızla paylaşın. Unutmayın, paylaşmak önemsemektir!
